Art. 4 ust. 2 rozporządzenia Rady (WE) nr 6/2002 z dnia 12 grudnia 2001 r. w sprawie wzorów wspólnotowych przewiduje, że wzór stanowiący część składową produktu złożonego jest uważany za nowy i posiada indywidualny charakter wówczas, gdy część składowa włączona do produktu złożonego pozostaje widoczna podczas zwykłego używania tego produktu. Koresponduje to z motywem 12 tego rozporządzenia, zgodnie z którym ochrona nie powinna obejmować części składowych niewidocznych podczas normalnego używania produktu ani elementów części niewidocznych, kiedy dana część jest zamontowana. Analogiczne przepisy zawiera dyrektywa 98/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 października 1998 r. w sprawie prawnej ochrony wzorów (art. 3 ust. 3 i 4).

Na kanwie przepisów dyrektywy 98/71/WE TSUE w sprawie o sygn. C-472/21 wypowiedział się na temat tego, jak rozumieć należy widoczność w przepisach art. 3 ust. 3 i 4 dyrektywy.

Postępowanie przed sądem krajowym:

Spółka Monz jest właścicielem niemieckiego wzoru przedstawiającego siodełka do rowerów i motocykli.

Spółka Büchel zażądała unieważnienia prawa do tego wzoru twierdząc, że jest to część składowa roweru lub motocyklu i siodełko nie jest widoczne podczas zwykłego używania tego produktu.

W toku postępowania przed sądem krajowym pojawił się problem z wykładnia pojęć „widoczności” i „zwykłego używania”. Sąd odsyłający zastanawiał się, czy widoczność podczas zwykłego używania należy oceniać z uwzględnieniem warunków używania danego produktu lub określonej perspektywy patrzenia, czy też wystarczy obiektywna możliwość rozpoznania wzoru. Wystąpił zatem do TSUE z pytaniami prejudycjalnymi.

Rozstrzygnięcie TSUE:

Wyrokiem z dnia 16 lutego 2023 r. (sygn. C‑472/21) Trybunał orzekł, że art. 3 ust. 3 i 4 dyrektywy 98/71/WE należy interpretować w ten sposób, że, aby wzór zastosowany do produktu lub zawarty w produkcie, który stanowi część składową produktu złożonego, mógł korzystać z ochrony prawnej wzorów, wymóg „widoczności”, o którym mowa w tym przepisie, należy oceniać w świetle sytuacji zwykłego używania tego produktu złożonego, tak aby dana część składowa, po zawarciu jej we wspomnianym produkcie, pozostawała widoczna podczas takiego używania. W tym celu widoczność części składowej produktu złożonego podczas jej „zwykłego używania” przez użytkownika końcowego powinna być oceniana z punktu widzenia tego użytkownika oraz zewnętrznego obserwatora, przy czym to zwykłe używanie powinno obejmować czynności dokonywane podczas głównego sposobu używania produktu złożonego, a także czynności, które muszą być zwyczajowo wykonywane przez użytkownika końcowego w ramach takiego używania, z wyjątkiem czynności polegających na konserwacji, obsłudze i naprawie.

TSUE podkreślił, że dyrektywa 98/71/WE nie wymaga, by część składowa wmontowana do produktu złożonego pozostawała widoczna w całości w każdej chwili używania tego produktu. Wskazał także, że „w praktyce używanie produktu zgodnie z jego podstawową funkcją wymaga często podjęcia różnych czynności, takich jak przechowywanie lub przewiezienie, które mogą nastąpić przed spełnieniem przez ten produkt jego głównej funkcji lub po jej spełnieniu”.

Tym samym, zwykłe użytkowanie „powinno obejmować czynności, które odnoszą się do zwyczajowego używania produktu oraz inne czynności, które mogą być racjonalnie wykonane podczas takiego używania i które są zwyczajowe z punktu widzenia użytkownika końcowego, w tym czynności takie jak jego przechowywanie lub przewożenie, które mogą zostać wykonane przed spełnieniem lub po spełnieniu przez produkt jego głównej funkcji”.

Komentarz:

W kontekście części składowych produktów często pojawia się problem, czy użyty wzór jest wystarczająco widoczny, aby mógł być objęty ochroną. Ma to szczególne znaczenie w kontekście urządzeń, które nie są widoczne dla użytkownika w całości. Omówiony wyrok TSUE stanowi istotną wskazówkę, jak należy interpretować pojęcie widoczności w tego typu sprawach.