Nowy etap ochrony wzorów przemysłowych w UE

23 października 2024 r. Parlament Europejski oraz Rada przyjęły Rozporządzenie 2024/2822 w sprawie zmiany Rozporządzenia 6/2002, które wprowadza szereg zmian w systemie unijnej ochrony wzorów przemysłowych. 18 listopada 2024 r. w dzienniku urzędowym UE opublikowano również Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/2823 z 23 października 2024 r. w sprawie prawnej ochrony wzorów przemysłowych. Znaczna część nowych przepisów będzie stosowana już od 1 maja 2025 r. Pozostałe przepisy, które wprowadzają głównie zmiany proceduralne, jak m.in. przepisy dotyczące unieważnienia wzoru unijnego, czy przepisy dotyczące badania wymogów formalnych zgłoszenia, stosowane będą od 1 lipca 2026 r.

Nowa nomenklatura i definicje

Istotną zmianą jest zastąpienie dotychczasowych pojęć „zarejestrowany wzór wspólnotowy” i „niezarejestrowany wzór wspólnotowy” terminami „zarejestrowany wzór UE” oraz „niezarejestrowany wzór UE”. Ta modyfikacja, wynikająca m.in. z Traktatu z Lizbony, pozwala na ujednolicenie definicji dotyczących ochrony własności przemysłowej w całej Unii.

Nowe przepisy wprowadzają również nowe definicje wzoru oraz produktu mogącego stanowić przedmiot ochrony. Szczegółowe różnice przedstawione zostały w tabeli poniżej.  

Nowa definicja wyraźnie określa produkt jako nie tylko produkty materialne, ale także produkty w formie niefizycznej, co pozwoli na ochronę nowych produktów jak np. animacja.

Ponadto, zgodnie z dodanym art. 26a właściciel zarejestrowanego unijnego wzoru przemysłowego może poinformować opinię publiczną, że wzór przemysłowy jest zarejestrowany, umieszczając na produkcie, w którym wzór przemysłowy jest zawarty lub zastosowany, literę D wpisaną w okrąg. Podobną możliwość mają już uprawnieni do znaków towarowych, którzy mogą obok swojego zarejestrowanego znaku umieścić symbol: ®.

Zmiany dotyczące zakresu ochrony

Zgodnie z art. 18a dodanym przez Rozporządzenie 2024/2822 ochronie podlegają te cechy postaci zarejestrowanego unijnego wzoru przemysłowego, które są przedstawione w widoczny sposób w zgłoszeniu wzoru przemysłowego do rejestracji. Cechy wzornicze produktu nie muszą być jednak widoczne w żadnym konkretnym momencie ani w żadnej konkretnej sytuacji używania, aby korzystać z ochrony wzoru przemysłowego. Obowiązuje wyjątek od tej zasady w odniesieniu do ochrony wzorów przemysłowych dotyczącej części składowych produktu złożonego, które muszą pozostawać widoczne podczas zwykłego używania tego produktu (pkt 13 preambuły Rozporządzenia 2024/2822).

Zgodnie z artykułem 19 ust. 2 lit. d) zmienionym Rozporządzeniem 2024/2822 właściciel unijnego wzoru przemysłowego może zakazać takich działań jak: tworzenie, pobieranie, kopiowanie i udostępnianie innym osobom lub rozpowszechnianie wśród innych osób wszelkich nośników lub oprogramowania komputerowego utrwalających wzór przemysłowy w celu umożliwienia wykonania produktu, w którym wzór przemysłowy jest zawarty lub zastosowany. Celem zmiany było rozszerzenie prawa do unijnego wzoru przemysłowego i objęcie druku 3D wyłącznym prawem przyznanym przez wzór.

Zmiany w zakresie ograniczeń prawa wyłącznego

Rozporządzenie 2024/2822 wprowadza nowe ograniczenia praw do unijnego wzoru przemysłowego. Praw z unijnego wzoru przemysłowego nie wykonuje się w odniesieniu do:

• działań podejmowanych w celu wskazania, że dany produkt jest produktem konkretnego właściciela prawa do wzoru przemysłowego, lub w celu odniesienia się do danego produktu jako do produktu konkretnego właściciela prawa do wzoru przemysłowego;
• działań podejmowanych na potrzeby komentarza, krytyki lub parodii.

W art. 20a wprowadzonym przez Rozporządzenie 2024/2822 ustalono również klarowne zasady dotyczące stosowania tzw. klauzuli naprawczej. Przyjęto, że nie przyznaje się ochrony unijnemu wzorowi przemysłowemu, który stanowi część składową produktu złożonego, od którego postaci zależy wzór przemysłowy części składowej, i który jest używany wyłącznie na potrzeby naprawy tego produktu złożonego mającej na celu przywrócenie mu pierwotnej postaci.

Proces zgłoszeniowy i opłaty

Nowelizacja przewiduje szereg zmian w procesie rejestracji unijnych wzorów przemysłowych. Do najistotniejszych należą m.in.: ;

• wszystkie zgłoszenia muszą być składane wyłącznie za pośrednictwem EUIPO, a więc bez możliwości dokonania zgłoszenia za pośrednictwem urzędu krajowego;
• środki dokonywania doręczeń i powiadomień powinny być wyłącznie elektroniczne;
• ułatwienie dokonywania zbiorowych zgłoszeń unijnych wzorów przemysłowych do rejestracji, poprzez zezwolenie zgłaszającym na ujmowanie wzorów przemysłowych w jednym zgłoszeniu bez konieczności spełnienia warunku przewidującego, że wszystkie produkty, w których wzory przemysłowe mają być zawarte lub zastosowane, należą do tej samej klasy klasyfikacji lokareńskiej (limit 50 projektów na zgłoszenie).

Zmianą jest również znaczny wzrost opłat za przedłużenie ochrony wzoru. Szczególny wzrost dotyczy trzeciego (wzrost o 250 EUR) oraz czwartego (wzrost o 520 EUR) przedłużenia okresu ochrony. Oprócz tego usunięto opłatę za publikację. Zmianie nie ulegnie jednak wysokość opłaty za zgłoszenie wzoru, która nadal będzie wynosiła 350 EUR.

Dzięki tym usprawnieniom system ma stać się bardziej przejrzysty i efektywny.

Podsumowanie

Rozporządzenie 2024/2822 stanowi znaczący krok w modernizacji systemu ochrony wzorów przemysłowych w Unii Europejskiej. W szczególności kluczową zmianą jest nowa definicja produktu, który może przyjąć również formę niematerialną. Zmiany mają na celu dostosowanie przepisów do wymogów współczesnego rynku, postępu technologicznego oraz potrzeb małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP).