Bez wątpienia podróż przy muzyce jest przyjemniejsza niż w ciszy. Należy jednak mieć na uwadze, że rozpowszechnianie utworów muzycznych w środkach transportu publicznego powinno odbywać się z poszanowaniem praw autorskich do tych dzieł. W sprawach połączonych C‑775/21 i C‑826/21 TSUE pochylił się nad problemem udostępniania muzyki w pociągach i samolotach.

Spór przed sądem rumuńskim:

Jedna z organizacji zajmujących się zbiorowym zarządzaniem prawami autorskimi w zakresie muzyki wniosła powództwo przeciwko nieistniejącym już liniom lotniczym Blue Air, żądając zapłaty zaległych wynagrodzeń i kar za publiczne udostępnianie utworów muzycznych na pokładzie samolotów. Linie lotnicze wskazały, że (pomimo tego, że system nagłośnienia zainstalowany jest w 22 z 28 samolotów ich floty) linie po uzyskaniu stosownej licencji udostępniły tylko jeden utwór w 14 swoich samolotach. W odpowiedzi powodowa organizacja podniosła, że samo istnienie systemu nagłośnienia jest już wystarczające do przyjęcia, że utwory chronione prawem autorskim udostępniono na pokładzie wszystkich 22 samolotów.

Równolegle inna organizacja zbiorowego zarządzania prawami pokrewnymi do fonogramów wniosła przeciwko przewoźnikowi kolejowemu powództwo, domagając się zapłaty zaległych wynagrodzeń i kar za publiczne udostępnianie utworów muzycznych w pociągach. Podobnie jak w poprzedniej sprawie, organizacja twierdziła, że samo istnienie systemów nagłośnienia w wagonach jest wystarczające do przyjęcia domniemania, że doszło do rozpowszechniania utworów.

Sądy rozpoznające sprawę skierowały do TSUE pytania prejudycjalne. Jedno spośród nich dotyczyło tego, czy samo istnienie środków nagłośnienia w pojeździe pozwala przyjąć domniemanie udostępniania utworów chronionych prawem autorskim.

Rozstrzygnięcie TSUE:

Wyrokiem z dnia 20 kwietnia 2023 r. (sygn. C‑775/21 i C‑826/21) Trybunał przede wszystkim wskazał, że rozpowszechnianie w środku transportu pasażerskiego utworu muzycznego jako muzyki tła stanowi publiczne udostępnianie tego utworu.

W kontekście systemu nagłośnienia TSUE orzekł, że art. 3 3 ust. 1 dyrektywy 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym oraz art. 8 ust. 2 dyrektywy 2006/115/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie prawa najmu i użyczenia oraz niektórych praw pokrewnych prawu autorskiemu w zakresie własności intelektualnej należy interpretować w ten sposób, że zainstalowanie na pokładzie środka transportu sprzętu nagłaśniającego i, w danym wypadku, oprogramowania umożliwiającego rozpowszechnianie muzyki tła nie stanowi publicznego udostępniania w rozumieniu tych przepisów.

W uzasadnieniu TSUE przywołał wyrok z dnia 22 czerwca 2021 roku w sprawie YouTube i Cyando (sygn. C‑682/18 i C‑683/18), w którym podkreślono, że „zwykłe dostarczenie urządzeń przeznaczonych do umożliwienia lub dokonania udostępniania nie stanowi samo w sobie udostępniania w rozumieniu tej dyrektywy”. Trybunał podtrzymał swoją linię orzeczniczą i uznał, że zwykłego „zainstalowania sprzętu nagłaśniającego w środku transportu nie można […] utożsamiać z czynnościami, w ramach których usługodawcy rozmyślnie przekazują chronione utwory swoim klientom, poprzez rozprowadzanie sygnału za pomocą zainstalowanych przez nich w swoim zakładzie odbiorników, umożliwiających dostęp do takich utworów”.

Komentarz:

Omówione orzeczenie wydaje się istotne nie tylko dla podmiotów świadczących usługi z zakresu transportu, ale również dla wszystkich innych przedsiębiorców, którzy z różnych względów w miejscu prowadzenia działalności mają zainstalowane systemy nagłośnienia. Wyrok w sprawach połączonych C‑775/21 i C‑826/21 jest sygnałem, że dysponenci praw autorskich nie mogą domagać się zapłaty za udostępnianie utworów powołując się wyłącznie na fakt, że w danym miejscu zainstalowane jest nagłośnienie.