Wyrokiem z dnia 16 marca 2023 r. (sygn. C‑522/21) TSUE stwierdził, że art. 18 ust. 2 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1768/95 z dnia 24 lipca 1995 r. ustanawiającego przepisy wykonawcze w zakresie odstępstwa rolnego przewidzianego w art. 14 ust. 3 rozporządzenia Rady (WE) nr 2100/94 w sprawie wspólnotowego systemu ochrony odmian roślin, zmienionego rozporządzeniem Komisji (WE) nr 2605/98 z dnia 3 grudnia 1998 r. jest nieważny.

W myśl przytoczonego przepisu, w razie wielokrotnego i umyślnego niewypełniania obowiązków stosownie do art. 14 ust. 3 akapit czwarty rozporządzenia [nr 2100/94] w odniesieniu do jednej lub więcej odmian należących do tego samego posiadacza, odpowiedzialność za wynagrodzenie posiadaczowi dalszych szkód, na podstawie art. 94 ust. 2 rozporządzenia [nr 2100/94], obejmuje co najmniej kwotę ryczałtową obliczoną na podstawie czterokrotnej średniej kwoty pobieranej za licencjonowaną produkcję analogicznej ilości materiału rozmnożeniowego chronionych odmian danych gatunków na danym obszarze, z zastrzeżeniem odszkodowania z tytułu jakiejkolwiek większej szkody.

Przepis ten zakwestionował, w związku z toczącym się postępowaniem, jeden z sądów niemieckich. Za jedną ze stron twierdził, że nie jest dozwolone „przyznanie posiadaczowi zryczałtowanego odszkodowania o charakterze sankcji, odpowiadającego w omawianym przypadku czterokrotności opłaty licencyjnej, która byłaby należna za produkcję licencjonowaną”. Sąd odsyłający uważa, że orzeczenie, które powinien wydać, zależy od tego, czy sporny przepis jest ważny.

TSUE przychylił się do argumentacji sądu i stwierdził, że sporny przepis jest nieważny. Podkreślił, że „zakres środków odszkodowawczych należnych na podstawie tego art. 94 musi dokładnie odzwierciedlać, w możliwie najszerszym zakresie, rzeczywiste i pewne szkody poniesione przez owego posiadacza w wyniku naruszenia”. Tym samym „wysokość opłaty licencyjnej nie może per se służyć za podstawę oszacowania tej szkody”. Trybunał dodał także, że przepis w tym brzmieniu ogranicza swobodę oceny, jaka przysługuje sądowi rozpoznającemu sprawę.

Komentarz:

Zapadłe orzeczenie wydaje się istotne również z perspektywy innych przepisów, które mogą zawierać podobnie ukształtowane opłaty sankcyjne. TSUE wskazał, że takie unormowanie odpowiedzialności odszkodowawczej jest niezgodne z prawem unijnym. Tym samym omówiony wyrok może stanowić ważny argument w innych sprawach, gdzie również podstawą orzeczenia miałby być przepis zakładający istnienie opłaty sankcyjnej.