Sztuczna inteligencja coraz lepiej radzi sobie w sektorze muzyki, literatury, a także de facto w większości dziedzin wymagających do tej pory zastrzeżonego do tej pory wyłącznie dla człowieka twórczego podejścia do dowolnego zadania, czy zagadnienia. Kwestią czasu było zatem, aby do sądu trafiały sprawy dotyczące kwestii przysługiwania praw autorskich w przypadku dzieła wygenerowanego z wykorzystaniem sztucznej inteligencji.

Jedna z pierwszych takich spraw miała miejsce w Stanach Zjednoczonych, gdzie powództwo przeciwko amerykańskiemu Urzędowi Praw Autorskich (US Copyright Office) wytoczył Stephen Thaler. Zdaniem powoda, urząd niesłusznie odmówił mu praw autorskich do obrazu wygenerowanego przez sztuczną inteligencję. Wyrokiem z 18 sierpnia 2023 r. amerykański sąd wskazał jednak, że dzieła sztuki generowane z wykorzystaniem sztucznej inteligencji nie mogą być chronione, gdyż autorstwo człowieka jest podstawowym kryterium powstania praw autorskich.

W ostatnim czasie podobny spór miał również miejsce w Europie, w Czechach.

Stan faktyczny sprawy

Do sporu doszło, gdy jedna z praskich firm zawarła umowę z osobą fizyczną na stworzenie grafiki przedstawiającej sytuację, w której dwie osoby zawierają umowę w biurowym pomieszczeniu. Wykonawca grafiki zdecydował, że grafika zostanie stworzona przy użyciu programu DALL-E, służącego do generowania obrazów na podstawie wymyślonego opisu tekstowego. Następnie wygenerowana grafika została przekazana praskiej firmie, która bez zgody powoda umieściła ją na własnej stronie internetowej. W związku z tym, osoba która doprowadziła do wygenerowania grafiki przez AI wniosła powództwo o nakazanie pozwanemu usunięcia grafiki ze strony internetowej, jak również zakazania wszelkich działań, które mogłyby zagrozić lub naruszyć jego prawa autorskie. Pozwana spółka nie uznała roszczeń powoda i wniosła o oddalenie powództwa. Jej zdaniem obraz stworzony przez sztuczną inteligencję nie stanowi utworu autorskiego w rozumieniu art. 2 czeskiej ustawy o prawie autorskim.

Wyrok sądu

Na przeprowadzonej rozprawie sąd pouczył powoda o konieczności udowodnienia sposobu powstania przedmiotowej grafiki. W szczególności powód powinien wskazać, na podstawie jakiego dokładnie polecenia i jakiej osoby sztuczna inteligencja wytworzyła grafikę. Powód wskazał jednak, że poza swoim oświadczeniem nie posiada innych dowodów.

Następnie sąd wskazał, że zgodnie z art. 2 ust. 1 czeskiej ustawy o prawie autorskim, przedmiotem prawa autorskiego jest m.in. utwór literacki, artystyczny lub naukowy, stanowiący samoistny rezultat działalności twórczej autora (pkt 7 wyroku). Jednocześnie podkreślił, że zgodnie z czeską ustawą o prawie autorskim, utworem nie mogą być idee, procedury, zasady, metody, odkrycia, teorie naukowe czy wzory matematyczne (pkt 8 wyroku).

Dokonując oceny autorstwa wygenerowanej grafiki, sąd wskazał, że sztuczna inteligencja nie może być autorem z uwagi na niespełnienie ustawowych przesłanek, z których wynika, że autorem może być wyłącznie osoba fizyczna. Czeski sąd zaznaczył również, że powód nie przedstawił odpowiednich dowodów, które potwierdzałyby, że grafika została wygenerowana na podstawie jego polecenia umieszczonego w polu tekstowym w programie DALL-E. W konsekwencji, grafika wygenerowana przez AI nie stanowi również niepowtarzalnego rezultatu działalności twórczej osoby fizycznej. Warto również zaznaczyć, że zdaniem sądu – utworu nie stanowi również polecenie stanowiące opis tekstowy, na podstawie którego sztuczna inteligencja generuje obraz. Samo polecenie stanowiące podstawę do wygenerowania grafiki stanowi bowiem pomysł, który nie podlega ochronie prawno-autorskiej.  

Podsumowanie

Z uwagi na niezłożenie apelacji przez żadną ze stron, wyrok jest już prawomocny. Z uzasadnienia sądu wynika, że powód nie udźwignął ciężaru dowodu i nie udowodnił tego, że grafika została stworzona na podstawie przygotowanego przez niego polecenia. Ponadto, zdaniem sądu sztuczna inteligencja nie może stworzyć utworu stanowiącego niepowtarzalny rezultat działalności twórczej osoby fizycznej. Taki pogląd skutkował ostateczną decyzją, że dzieła wygenerowane przez sztuczną inteligencję nie są chronione przez prawo autorskie.  

Wyrok czeskiego sądu stanowi jeden z pierwszych wyroków wydanych w Europie w sprawie dzieła wygenerowanego przez sztuczną inteligencję. Zaprzeczenie możliwości przyznania autorstwa sztucznej inteligencji jest zgodne z dotychczasowym orzecznictwem TSUE. Zgodnie z nim, oryginalność utworu musi być odzwierciedleniem własnej intelektualnej twórczości autora, który ponadto musi uzewnętrznić swoje twórcze zdolności odciskając na dziele swoje osobiste piętno (tak m.in. TSUE w sprawach C-145/10 oraz C-429/08).

Wyrok czeskiego sądu z 11 października 2023 r. jest dostępny na stronie: https://justice.cz/documents/14569/1865919/10C_13_2023_10/108cad3e-d9e8-454f-bfacd58e1253c83a