Ta modna ostatnio zabawka stała się przedmiotem sporu o unieważnienie wzoru wspólnotowego

Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO) a potem Sąd, uznały, że wszystkie cechy zarejestrowanego wzoru wspólnotowego wynikają wyłącznie z jego funkcji technicznej, zatem wzorowi nie może przysługiwać ochrona na rzecz Tinnus Enterprises LLC (dalej: Tinnus).

Wyrok Sądu z dnia 18 listopada 2020 roku, sygn. akt T-574/19

Wzór przemysłowy chroni zewnętrzną postać produktu wyrażoną w dowolny sposób, o ile jest nowa i posiada tzw. indywidulany charakter, tj. wystarczająco różni się od wzorów wcześniejszych. Rejestracja wzoru wymaga w zasadzie jedynie zgłoszenia w Urzędzie Patentowym RP (wzory krajowe) lub EUIPO (wzory wspólnotowe), gdyż zgłoszenie nie podlega badaniu. Oceny cech wzoru dokonuje zatem  jeden z ww. urzędów dopiero na skutek wniosku osoby trzeciej kwestionującej jego ważność. Jedną z przeszkód ochrony jest tzw. przeszkoda funkcjonalna, kiedy to cechy wzoru wynikają wyłącznie z funkcji technicznej. Jeśli jednak wzór obejmuje cechy, które nie są warunkowane jego funkcją techniczną, może korzystać z ochrony jako całość z wyłączeniem cech funkcjonalnych.

Jak wyżej wskazano, w omawianej sprawie przedmiotem wzoru była zabawka – urządzenie do napełniania balonów wodnych. Cechami postaci produktu spornego wzoru były więc nasadka z otworem, na której znajdowała się określona liczba dziur oraz połączone z nią słomki, na których za pomocą specjalnych mocowań mieściły się balony. Wizerunek wzoru ilustruje poniższa tabela:                                                                                                                                                                                                                                                                                           

Hiszpańska spółka Mystic Products Import & Export, SL (dalej: Mystic Products) oraz holenderska spółka Koopman International BV (dalej: Koopman), jak można sądzić konkurenci Tinnus, złożyli wniosek o unieważnienie ww. wzoru, twierdząc, że wszystkie jego cechy wynikają wyłącznie z funkcji technicznej. W konsekwencji nie może on korzystać z ochrony zgodnie z art. 8 ust. 1 Rozporządzenia nr 6/2002 o wzorach wspólnotowych. Prawdopodobnie ochrona wzoru Tinnus mogła uniemożliwiać sprzedaż ich produktów.

Wydział Unieważnień EUIPO unieważnił prawo do sporego wzoru, a decyzja została utrzymana przez Izbę Odwoławczą. Sąd, powołując się na dotychczasową linię orzeczniczą, w szczególności wyrok wydany w sprawie DOCERAM (C-395/16),  podzielił ocenę EUIPO. Przypomniał, że jeśli wszystkie cechy postaci danego produktu wynikają wyłącznie z jego funkcji technicznej, dany wzór nie będzie ważny, chyba że okaże się, iż połączenie owych cech jest podyktowane względami, które nie są związane wyłącznie z koniecznością spełniania funkcji technicznej danego produktu, a wzór wywołuje całościowe wrażenie wizualne wykraczające poza zwykłą funkcję techniczną.

Niemniej jednak w rozpatrywanej sprawie  wszystkie cechy chronionego wzoru są niezbędne do funkcjonowania rozwiązania technicznego umożliwiającego jednoczesne napełnienie określonej liczby balonów wodnych. Poszczególne cechy produktu przyczyniają się przy tym do funkcji technicznej produktu jako całości. O ważności wzoru nie przesądza też fakt istnienia wzorów alternatywnych. Prawa Tinnus nie mogły zatem pozostać w mocy.

Ciekawym wątkiem w sprawie była kwestia patentu, o jaki ubiegał się Tinnus na to samo urządzenie. Jeden produkt może być bowiem chroniony wieloma prawami własności intelektualnej, co najczęściej jest korzystne dla uprawnionego. W tej sprawie ubieganie się o patent mogło jednak zaszkodzić o tyle, że patenty chronią rozwiązania o charakterze funkcjonalnym, podczas gdy cechy funkcjonalne uniemożliwiają ochronę produktu jako wzoru wspólnotowego. Z tego względu, planując strategie ochrony produktu, należy ją szczegółowo zaprojektować, a także przewidzieć ewentualne przyszłe zarzuty konkurencji, zmierzające do uniemożliwienia powstania monopolu na dany produkt, tak by prawa, o które się ubiegamy nie podważały się nawzajem.