Ferrari to rozpoznawalny na całym świecie włoski producent samochodów wyścigowych. Konstruowane przez niego maszyny powszechnie postrzegane są jako symbol prędkości, luksusu i bogactwa.  Nic więc dziwnego, że wielu marzy o posiadaniu własnego egzemplarza, możliwie jak najbardziej unikalnego. Jednym z flagowych modeli Ferrari jest wysokiej klasy FXX K, którym można jeździć wyłącznie po torach wyścigowych. Występuje w bardzo ograniczonej liczbie egzemplarzy. FXX K zostało po raz pierwszy przedstawione w komunikacie prasowym 2 grudnia 2014 r. Komunikat ten zawierał dwie fotografie ukazujące widok boczny i widok przedni tego pojazdu.

Wszystkim tym, którzy nie mogą pozwolić sobie na jego zakup, z pomocą przychodzi spółka Mansory Design. Zajmuje się ona personalizacją samochodów wysokiej klasy. Od 2016 roku produkuje i sprzedaje zestawy tuningowe, które umożliwiają zmianę seryjnie produkowanego modelu Ferrari 488 GTB, w taki sposób, by upodobnić go do Ferrari FXX K. Według Ferrari działalność spółki stanowi naruszenie praw wynikających z przynajmniej jednego z niezarejestrowanych wzorów wspólnotowych, których jest ono właścicielem.

Wyrok TSUE z dnia 28 października 2021 r.

Ferrari twierdziło, że rozprowadzanie „zestawów przednich” stanowi naruszenie pierwszego z należących do niego niezarejestrowanych wzorów wspólnotowych, odnoszącego się do części jego modelu FXX K, na którą składają się  element maski w kształcie litery „V”, wystający pośrodku z tego elementu i umieszczony wzdłużnie element w kształcie płetwy nazywany „strake”, zintegrowany ze zderzakiem dwuwarstwowy spojler przedni i środkowy oraz pionowy mostek łączący przedni spojler z maską. Zdaniem Ferrari część ta jest postrzegana jako całość charakteryzująca specyficzne „rysy oblicza” tego pojazdu i jednocześnie wzbudza skojarzenie z samolotem lub bolidem Formuły 1. Według Ferrari ów element stanowi niezarejestrowany wzór wspólnotowy, opublikowany w komunikacie prasowym z dnia 2 grudnia 2014 r.

Ferrari podnosiło posiłkowo, że jest właścicielem drugiego niezarejestrowanego wzoru wspólnotowego dotyczącego dwuwarstwowego spojlera przedniego, a tytułem dalszego żądania ewentualnego oparło swoje powództwo na trzecim niezarejestrowanym wzorze wspólnotowym obejmującym postać Ferrari FXX K jako całości, ujawnionym na fotografii pojazdu w widoku ukośnym, która także ukazała się w komunikacie prasowym z dnia 2 grudnia 2014 r.

W związku z powyższym,  Ferrari wystąpiło z żądaniem zaniechania w całej UE wytwarzania, oferowania, wprowadzania do obrotu, importu i eksportu, używania lub posiadania spornych akcesoriów w tych celach oraz z szeregiem żądań dodatkowych, dotyczących przedstawienia dokumentów rachunkowych, wycofania i zniszczenia rozpatrywanych produktów oraz zasądzenia odszkodowania. Niemiecki sąd krajowy w Düsseldorfie w całości oddalił te żądania.

Ferrari wniosło apelację do Oberlandesgericht Düsseldorf. Wprawdzie żądania dotyczące zaniechania oraz wycofania i zniszczenia rozpatrywanych produktów w zakresie, w jakim były oparte na prawach wynikających z powołanych wzorów wspólnotowych, stały się bezprzedmiotowe z powodu ich wygaśnięcia (wzór niezarejestrowany chroniony jest tylko przez trzy lata), ale Ferrari podtrzymało żądania naprawienia poniesionej przez nie szkody.

Sąd apelacyjny oddalił apelację Ferrari. Uznał jego roszczenia z tytułu niezarejestrowanych wzorów wspólnotowych za bezzasadne. Zdaniem sądu, pierwszy wzór wspólnotowy, na który się powołano, nigdy nie istniał, ponieważ Ferrari nie wykazało spełnienia minimalnych wymogów dotyczących pewnej samodzielności od całego pojazdu i pewnej spójności kształtu. Drugi wzór wspólnotowy, na który powołuje się Ferrari, w postaci dwuwarstwowego spojlera przedniego, również w rzeczywistości nie istnieje, ponieważ także nie spełnia przesłanki spójności kształtu. Jeśli chodzi o trzeci z powoływanych wzorów, dotyczący postaci Ferrari FXX K jako całości, to w ocenie tego sądu wzór taki rzeczywiście istnieje, jednak spółka Mansory Design nie naruszyła związanych z nim praw.

Ferrari nie zamierzało dać za wygraną i wniosło skargę rewizyjną do Federalnego Trybunału Sprawiedliwości w Niemczech. Ten dopuścił skargę do rozpoznania, stwierdzając, że rozstrzygnięcie w przedmiocie tej skargi zależy od wykładni rozporządzenia nr 6/2002. Równocześnie zwrócił się do TSUE  z pytaniem, czy Unijne rozporządzenie należy interpretować w ten sposób, że publiczne udostępnienie obrazów produktu, takie jak publikacja zdjęć pojazdu, może prowadzić do publicznego udostępnienia wzoru dotyczącego części lub części składowej tego produktu.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej przypomniał, że ustanawiając system niezarejestrowanego wzoru wspólnotowego, prawodawca Unii zamierzał chronić wzory stosowane lub zawarte w produktach o krótkiej żywotności rynkowej, w odniesieniu do których ich twórcy pragną uzyskać szybką i skuteczną ochronę bez konieczności dopełnienia formalności rejestracyjnych i dla których czas trwania ochrony odgrywa drugorzędną rolę.

Stwierdził także, że formalnym warunkiem dla powstania niezarejestrowanego wzoru wspólnotowego jest jego publiczne udostępnienie. Zgodnie z unijnym rozporządzeniem, wzór został publicznie udostępniony w Unii, „jeżeli został w taki sposób opublikowany, wystawiony, wykorzystany w handlu lub w inny sposób ujawniony, że wydarzenia te mogły stać się dostatecznie znane podczas zwykłego toku prowadzenia spraw środowiskom wyspecjalizowanym w danej branży, działającym w Unii”.

Trybunał wskazał równocześnie, że żeby publiczne udostępnienie wzoru produktu jako całości oznaczało jednocześnie ujawnienie wzoru części tego produktu, konieczne jest, aby postać tej części produktu była wyraźnie rozpoznawalna w momencie dokonania tego ujawnienia. W przeciwnym razie środowiska wyspecjalizowane nie będą bowiem mogły się z nimi dostatecznie zapoznać. Nie oznacza to jednak, że twórcy mają obowiązek ujawnić w sposób odrębny każdej części ich produktów, w odniesieniu do których chcą oni skorzystać z ochrony niezarejestrowanego wzoru wspólnotowego. Przeczyłoby to celowi  prostoty i szybkości, który leżał u podstaw ustanowienia niezarejestrowanego wzoru wspólnotowego.

Według TSUE należy podkreślić również, że pojęcie „indywidualnego charakteru” określa stosunek między wzorami składających się na produkt części, a innymi wcześniejszymi wzorami. Zgodnie z opinią rzecznika generalnego, chodzi tu o fragment „całości”, jaką stanowi dany produkt. Aby postać tego fragmentu mogła być chroniona jako wzór wspólnotowy, musi ona z definicji być widoczna. Odnosi się to także do sytuacji gdy wzór, na który się powołano, dotyczy części składowej produktu złożonego.

Odpowiadając na pytanie prejudycjalne niemieckiego sądu, Trybunał stwierdził, że unijne przepisy należy interpretować w ten sposób, że publiczne udostępnienie obrazów produktu, takie jak publikacja zdjęć pojazdu, może prowadzić do publicznego udostępnienia wzoru dotyczącego części tego produktu lub części składowej tego produktu, jako produktu złożonego, pod warunkiem że postać tej części produktu lub części składowej produktu złożonego będzie w ramach tego ujawnienia wyraźnie rozpoznawalna.

Natomiast, aby można było zbadać, czy postać ta spełnia przesłankę indywidualnego charakteru, konieczne jest, by dana część lub część składowa stanowiła widoczny fragment produktu lub produktu złożonego, wyraźnie wyodrębniony dzięki liniom, konturom, kolorystyce, kształtom lub specjalnej teksturze.

Po uzyskaniu opinii TSUE, to do sądu niemieckiego należy teraz ustalenie, czy cechy wzorów, na które powołuje się Ferrari, a dotyczących części składowych nadwozia odnośnego pojazdu, spełniają wyżej wymienione przesłanki uzyskania ochrony z tytułu niezarejestrowanego wzoru wspólnotowego. Będziemy monitorować tę sprawę!