W wyroku z dnia 23 listopada 2023 r. w sprawie o sygnaturze C-260/22, TSUE dokonał wykładni art. 5 ust. 2 lit b) Dyrektywy 2001/29/WE w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym (dalej: Dyrektywa 2001/29/WE) w odniesieniu do przyznawania organizacjom radiowym i telewizyjnym godziwej rekompensaty za wykonywanie kopii ich programów na użytek prywatny.

Zgodnie z art. 2 lit. e tej dyrektywy Państwa Członkowskie przewidują wyłączne prawo do zezwalania lub zabraniania bezpośredniego lub pośredniego, tymczasowego lub stałego zwielokrotniania utworu, przy wykorzystaniu wszelkich środków i w jakiejkolwiek formie, w całości lub częściowo dla organizacji radiowych i telewizyjnych – w odniesieniu do utrwaleń ich programów, niezależnie od tego, czy te programy transmitowane są przewodowo lub bezprzewodowo, włączając drogę kablową lub satelitarną.

Art. 5 ust. 2 lit. b tej dyrektywy dopuszcza jednak wprowadzenie przez państwo członkowskie wyjątku lub ograniczenia w odniesieniu do prawa do zwielokrotniania w przypadku zwielokrotniania na dowolnych nośnikach przez osobę fizyczną do prywatnego użytku i do celów ani bezpośrednio, ani pośrednio handlowych, pod warunkiem że podmioty praw autorskich otrzymają godziwą rekompensatę, uwzględniającą zastosowanie lub niezastosowanie środków technologicznych określonych w art. 6, w odniesieniu do danych utworów lub przedmiotów objętych ochroną.

Spór przed sądem niemieckim:

Spór zainicjowała niemiecka organizacja nadawcza Seven.One Entertainment Group GmbH (dalej: Seven.One), któr proukuje i emituje na całym terytorium Niemiec prywatny program telewizyjny, finansowany z reklam.

Pozwana Corint Media GmbH (dalej: Corint Media) jest organizacją zbiorowego zarządzania, która zarządza prawami autorskimi i prawami pokrewnymi prywatnych nadawców telewizyjnych i radiowych. Oznacza to, że m.in. przekazuje ona organizacjom nadawczym przychody pochodzące z opłaty od czystych nośników.

Opłatę od czystych nośników płacą autorom producenci i importerzy sprzętu elektronicznego, który umożliwia kopiowanie i utrwalanie utworów. Jest to rodzaj wynagrodzenia dla autorów, którzy wówczas „zgadzają się” na to by osoby prywatne powielały na własny użytek ich utwory.

Seeven.One i Corint Media związane są umową o zarządzanie, na mocy której Seven.One zażądała od Corint Media rekompensaty z tytułu opłaty od czystych nośników. Corint Media odmówiła spełniania tego żądania, ponieważ prawo niemieckie wprost wyłącza nadawców radiowych i telewizyjnych z zakresu prawa do godziwej rekompensaty.

Według rządu niemieckiego uzasadnionym jest wyłączenie wszystkich organizacji radiowych i telewizyjnych z zakresu prawa do godziwej rekompensaty, ponieważ niektóre z nich mają także status producentów filmów i już otrzymują z tego tytułu godziwą rekompensatę.

Rozstrzygnięcie TSUE:

Art. 5 ust. 2 lit. b) dyrektywy 2001/29 należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu wyłączającemu organizacje radiowe i telewizyjne, których utrwalenia programów są zwielokrotniane przez osoby fizyczne do prywatnego użytku i w celach niehandlowych, z zakresu prawa do godziwej rekompensaty przewidzianego w tym przepisie, o ile organizacje te ponoszą potencjalną szkodę, której nie można uznać za „niewielką”.

Art. 5 ust. 2 lit. b) wyraża wolę prawodawcy Unii Europejskiej, aby ustanowić szczególny system rekompensaty, którego wdrożenie wynika z zaistnienia szkody poniesionej przez podmioty praw autorskich, rodzącej co do zasady obowiązek zapłaty „wynagrodzenia” na rzecz tych podmiotów. Sporządzenie kopii przez osobę fizyczną działającą prywatnie należy bowiem uważać za czynność mogącą wyrządzić szkodę danemu podmiotowi praw, gdyż kopia ta zostaje sporządzona bez zwrócenia się o uprzednią zgodę do tego podmiotu.

Bez znaczenia jest okoliczność, na którą powołuje się rząd niemiecki w celu uzasadnienia wyłączenia wszystkich organizacji radiowych i telewizyjnych z zakresu prawa do godziwej rekompensaty, iż niektóre z nich, które również mają status producentów filmów, już otrzymują z tego tytułu godziwą rekompensatę.

Przy określaniu formy, szczegółowych warunków i ewentualnej wysokości takiej godziwej rekompensaty państwa członkowskie mają obowiązek, jak wynika z motywu 35 dyrektywy 2001/29, uwzględnić okoliczności każdego przypadku, a w szczególności potencjalną szkodę poniesioną przez podmiot praw autorskich w wyniku danej czynności. Ponadto motyw ten uściśla, że w niektórych przypadkach, gdy szkoda poniesiona przez podmiot praw autorskich jest niewielka, może nie powstać żadne zobowiązanie do zapłaty.

System, na którym opiera się godziwa rekompensata, oraz jej wysokość muszą być powiązane ze szkodą poniesioną przez podmioty praw autorskich w wyniku sporządzania kopii na użytek prywatny i być zgodne z zasadą równego traktowania.

Komentarz:

Omówione orzeczenie wydaje się być istotne z perspektywy oceny, czy system na którym opiera się godziwa rekompensata oraz jej wysokość w danym państwie członkowskim wypełnia założenia określone w dyrektywie 2001/29/WE nie tylko w odniesieniu do organizacji telewizyjnych i radiowych, ale wszystkich podmiotów praw autorskich.