Miło nam poinformować, że zakończyliśmy z sukcesem dwa postępowania dotyczące sprzedaży przez naszego klienta felg aluminiowych, co do której dwa niemieckie koncerny podnosiły, że stanowi naruszenie praw ze wzorów wspólnotowych, gdyż felgi odpowiadały wzorom zarejestrowanym na rzecz tych koncernów. W postępowaniu sądowym od początku prezentowaliśmy stanowisko, że felgi są objęte tzw. klauzulą napraw, zatem ich obrót jest legalny. Sprzedaż felg odpowiadających zarejestrowanym wzorom spełniała wszystkie przesłanki objęte ww. przepisem Rozporządzenia. 

Orzecznictwo sądów niemieckich  przesądzało jednak, że felgi aluminiowe nie są objęte tzw. klauzulą napraw, o której stanowi art. 110 Rozporządzenia z dnia 12 grudnia 2001 r. w sprawie wzorów wspólnotowych (dalej „Rozporządzenie”), tj. wyłączenia spod ochrony części składowej produktu złożonego wykorzystywanego do celów naprawy tego produktu złożonego, aby przywrócić mu jego pierwotną postać. Podstawowym argumentem miał być fakt, że  wygląd felg nie jest determinowany wyglądem całego pojazdu, zatem nie jest konieczne użycie felgi odpowiadającej pierwotnemu wzorowi, jak jest np. w przypadku lampy, czy zderzaka. Ograniczenie w stosowaniu klauzuli napraw nie wynikało jednak z art. 110 Rozporządzenia, można je było wyprowadzić z Preambuły Rozporządzenia.  

W końcu sprawą wykładni art. 110 Rozporządzenia zajął się TSUE. W wyroku z 20 grudnia 2017, sygn. akt C-397/16 i C-435/16 Trybunał przesądził, że felgi samochodowe są objęte klauzulą napraw. Podkreślił, że „ochrona przyznana przez wzory wspólnotowe może wywołać niepożądane skutki […]. W tym kontekście klauzula „naprawy” ma na celu zapobieganie tworzeniu zamkniętych rynków dla niektórych części zamiennych, a w szczególności uniknięcie dla konsumenta, który zakupił produkt długotrwały, który może być kosztowny, związania w nieskończoność przy zakupie części zewnętrznych z producentem produktu złożonego” (pkt 50 wyroku). TSUE stwierdził, że klauzula napraw nie dotyczy tylko tych części, których wygląd jest warunkowany wyglądem całego samochodu (jak np. lampy, drzwi itp.) (pkt. 34 wyroku).

Niemniej jednak powołanie się na klauzulę wymaga zaistnienia określonych okoliczności. Po pierwsze jest to identyczność oferowanego wzoru z wzorem felgi oryginalnie zamontowanymi w samochodzie przez producenta. TSUE stwierdził, że „możliwość powołania się na klauzulę „naprawy” wymaga, aby wykorzystanie części było konieczne w celu naprawy produktu złożonego, który uległ uszkodzeniu, w szczególności w wyniku braku części oryginalnej lub spowodowanego przez ten brak uszkodzenia (pkt. 69 wyroku). Wykluczone jest zaś „jakiekolwiek użycie części, które nie ma na celu przywrócenia produktowi złożonemu wyglądu, który miał, gdy został wprowadzony do obrotu (pkt 77 wyroku). TSUE stwierdził, że należy „z klauzuli „naprawy” [wyłączyć] każde wykorzystanie części z powodów zatwierdzenia lub zwykłej wygody, takich jak w szczególności wymiana części ze względów estetycznych lub z powodu indywidualizacji produktu złożonego” (pkt. 70 wyroku).

Ostatnia część wyroku poświęcona jest obowiązkom producenta i sprzedawcy dotyczącym wykorzystania felg. TSUE zauważył, że producent i sprzedawca nie są w stanie zagwarantować, że celem użycia będzie wyłącznie naprawa i odtworzenie pierwotnego wyglądu samochodu (art. 85 wyroku). Niemniej jednak jest zobowiązany do dołożenia należytej staranności, a w szczególności „spoczywa na nich przede wszystkim obowiązek jasnego i widocznego poinformowania użytkownika na dalszym etapie łańcucha dostaw poprzez wskazanie na produkcie, na jego opakowaniu, w katalogach lub dokumentach sprzedaży, z jednej strony, co do faktu, że części te zawierają wzór, którego nie są właścicielami, a z drugiej strony odnośnie do faktu, iż części te są przeznaczone wyłącznie do wykorzystania w celu umożliwienia naprawy produktu złożonego w celu przywrócenia mu jego początkowego wyglądu (pkt. 86 wyroku). Następnie ich obowiązkiem jest zapewnienie, za pomocą odpowiednich środków, w tym w szczególności środków umownych, że użytkownicy na dalszym etapie łańcucha dostaw nie przeznaczą tych części do użytku, który jest niezgodny z warunkami określonymi w art. 110 ust. 1 rozporządzenie nr 6/2002 (pkt. 87 wyroku). Wreszcie ów producent lub sprzedawca musi powstrzymać się od sprzedaży takiego produktu, gdy tylko się dowie lub, w świetle wszystkich istotnych okoliczności, gdy ma uzasadnione powody, aby wiedzieć, że część ta nie zostanie wykorzystana w warunkach wskazanych w art. 110 ust. 1 rozporządzenia nr 6/2002” (pkt. 88 wyroku).

Rozstrzygnięcie TSUE z pewnością stanowi istotny krok naprzód w rozumieniu klauzuli napraw. Niemniej jednak nadal wiele kwestii szczegółowych wymaga doprecyzowania. W naszej ocenie, wątpliwości budzą przede wszystkim rygorystyczne obowiązki nałożone na sprzedawców felg, które nie znajdują bezpośredniej podstawy prawnej.